Odgovor na pitanje “Kako je nastao fudbal” često vežemo za Englesku, koja se smatra kolijevkom ovog predivnog sporta.
No, i prije pojave fudbala na Otoku, slična igra zabavljala je stanovnike Azije. Tome svjedoče i historijski dokumenti koji potiču iz davnina.
Historija fudbala duga hiljadama godina
Prvi pisani dokumenti o igri loptom potiču iz vremena dinastije Hou, koja je vladala do 225. godine p.n.e. Ti dokumenti čuvaju priču o igri Cun-Kih što bi u slobodnom prijevodu značilo: gurati nogom kuglu.
Ovu igru na prostoru pravougaonog oblika s dvije postavljene trske kao stative, igrali su samo kineski vojnici.
Lopta je bila jajastog oblika, punjena perjem i krznom. Između 32 i šeste godine p.n.e. prema zapisima cara Šeng Ti-a, zbog velike popularnosti igre i narodu je bilo dozvoljeno da u slobodno vrijeme nesmetano šutira loptu.
Ova igra dopala se i Japancima koji su je u sedmom vijeku prenijeli na svoja ostrva. Tamo su je u slobodno vrijeme igrali carski vojnici na velikim svetkovinama pred carem i vlastelom.
Grčki izvori također govore o igri loptom
Narod ih je zvao Episkiros i Epikonis. Bile su to kombinacije današnjeg fudbala i rukometa, tako da postoje mišljenja da je to u stvari preteča današnjeg američkog fudbala.
Igra Harpastum igrala se u arenama starog Rima i bila je veoma grub način takmičenja čuvenih legionara. Nju u svojim zapisima, pominje i rimski filozof Seneka.
U Europi se loptom igralo od XII do XIV vijeka na narodnim svetkovinama uz blagoslov svih onih koji su propisivali tadašnji način života. Bilo je to vrijeme kada su mnoge stvari zabranjivane, srećom, igra loptom nije.
Međutim, 1349. godine u Engleskoj, odlukom kralja Edvarda III, igra loptom je zabranjena, a sličnu odliku dvadesetak godina kasnije donio je i francuski kralj Karlo V.
On je svojim podanicima zabranio “loptanje”, jer je po njegovom mišljenju ova igra toliko okupirala narod da ga je odvraćala od korisnih stvari.
U Firenci, kolijevci renesanse, od XIV do XVI igrala se neka vrsta fudbala koja se zvala Firentinski Calcio.
Počela je kao igra na slobodnom prostoru, da bi se ubrzo preselila u ograđena dvorišta s tribinama za gledaoce. Nogomet na Apeninima i danas nazivaju “Calcio”.
S prostora Sjeverne Amerike ostao nam je zapis iz 1634. godine i u njemu piše da su Indijanci iz Massachusettsa bosonogi šutirali loptu po prostranim prerijama, kao i da su takve igre trajale od izlaska pa sve do zalaska sunca.
Početci fudbala kakvog danas poznajemo
Početak XIX vijeka u Engleskoj je bio karakterističan za individualne sportove, mačevanje, gimnastiku itd.
Onda je u školi Ragbi 1823. student Vilijem Veb Elis, zgrabio rukama loptu i potrčao prema suprotnom kraju terena. Njegovi drugari su tražili da im loptu vrati što je on učinio, ali nogom.
Bio je to precizan šut, koji je zadivio sve, pa su ga zamolili da ponovi. Ponovljeni šut nogom na određeno mjesto je oduševio studente, tako da su i oni počeli da se dodaju nogama.
Prve stative su bili razboji na sportskom terenu, a onda je sve išlo samo od sebe. U početku loptu su šutirale samo školske ekipe, a 1855. godine osniva se prvi fudbalski klub u svijetu, Sheffield.
Dvije godine kasnije osniva se Hallam, a 1859. Blackheath . Osmog septembra 1863. dogovorena su opšta pravila fudbalske igre i tada je fudbal odvojen od ragbija.
Pošto su utvrđena pravila igre, studenti Cambridgea, Oxforda, Ragbija, su sve više šutirali loptu. Na inicijativu igrača Cambridgea, 1. decembra 1863. u Londonu je zvanično osnovana fudbalska organizacija, što je prvi fudbalski savez u svijetu.
Prva fudbalska liga na svijetu
Nakon uvođenja preciznog organizacionog reda i pravila igranja, osnivaju se novi klubovi, Forrest Barnes, Crystal Palace, koji se danas takmiči u Premier ligi te Kilburn.
Na ostrvu su svi igrali fudbal, pa su ubrzo osnovani i savezi Škotske, Irske i Walesa, a 1872. održana je prva međunarodna utakmica između Engleske i Škotske.
Trinaest godina kasnije u Engleskoj je priznat profesionalizam, a 1888. osnovana je prva profesionalna liga s 12 klubova po dvostrukom bod sistemu.
Godine 1893. osniva se Savez fudbalskih sudija koji je uvodio nova pravila a zadržavao ona koja su izdržala provjeru u praksi.
FIFA je osnovana početkom prošlog vijeka
Početkom XX vijeka u cijeloj Europi se šutirala lopta, a 24. maja 1904. godine stvorena je Međunarodna fudbalska organizacija, FIFA, sa sjedištem u Zurichu.
Fudbalska igra počela je i na obnovljenim Olimpijskim igrama. Na drugoj olimpijadi u Parizu 1900. godine igrale su reprezentacije Francuske i Engleske, čiju reprezentaciju je potpuno činio univerzitetski klub Eaton Park (0:4).
Na Olimpijadi u St. Louisu, četiri godine kasnije, održana je utakmica između Kanade i SAD (4:0), a na četvrtoj Olimpijadi 1908. u Londonu ovaj sport je ušao u službeni dio programa igara.
Tri godine kasnije članstvo FIFA dobile su prekookeanske zemlje kao što su SAD, Argentina i Čile, a 1917. godine održano je prvo Južnoameričko prvenstvo.
Poslije prvog svjetskog rata FIFA obnavlja svoju aktivnost, pokušavajući da stvori Svjetsko prvenstvo, što uspijeva 1930. godine. Urugvaj, Montevideo, Moša i Tirke su danas već svima poznati.
Osnovna pravilan fudbala
Ofsajd pozicija je uvedena daleke 1866. godine, a četiri godine kasnije dozvoljeno je igrati glavom. Poslije toga, 1870. godine dio ekipe postao je golman, koji je imao pravo igrati rukama.
Godinu dana u pravila je uveden i korner koji se izvodio s poprečne linije 15 metara lijevo ili desno udaljen od gola, da bi kasnije bilo utvrđeno da se korner izvodi s ugla igrališta. 1891. na prijedlog Iraca uveden je kazneni udarac – jedanaesterac (penal), obilježen kazneni prostor, golmanov prostor i mreža na golu. Od te godine pomoćne sudije sude kao linijske sudije.
Žuti i crveni kartoni su prvi put uvedeni na Svjetskom prvenstvu u Meksiku 1970. godine i od tada su neizostavni sadržaj svakog sudijskog džepa.
Međunarodna takmičenja fudbala
Najveće međunarodno takmičenje organizuje FIFA, a to je Svjetsko prvenstvo u fudbalu. Ovo takmičenje se održava svake četiri godine.
Više od 190 nacionalnih fudbalskih reprezentacija sudjeluje u kvalifikacijama pod nadzorom pripadajućih konfederacija za mjesto u završnom turniru.
Na završnom turniru nalaze se 32 ekipe (broj ekipa je 1998. godine povećan s 24 na 32) koje se takmiče tokom približno mjesec dana.
Prvo je olimpijski fudbalski turnir bio predviđen isključivo za amatere, ali od OI u Los Angelesu nastup je dopušten i profesionalcima uz brojna ograničenja koja onemogućuju slanje najjačih fudbalskih reprezentacija na OI.
Kod žena i ženskog fudbala na OI, stvari su potpuno drugačije. Od Olimpijskih igara 1996. u Atlanti i žene igraju fudbal i to sa svim profesionalnim igračicama bez starosnih ograničenja.
Zato je titula olimpijskih fudbalskih pobjednica od jednake vrijednosti kao i Svjetsko prvenstvo u fudbalu za žene.
Najvažnija fudbalska takmičenja
Nakon SP-a, najvažnija međunarodna fudbalska takmičenja su kontinentalna prvenstva koja organizuju kontinentalne konfederacije i okupljaju najbolje fudbalske ekipe s pojedinog kontinenta koje na glavni turnir ulaze kroz sistem kvalifikacija.
Ti turniri po kontinentima i nadležne konfederacije su:
- Europa: Europsko prvenstvo u fudbalu (UEFA)
- Južna Amerika: Kup Amerika (CONMEBOL)
- Afrika: Afrički kup nacija (KAF)
- Azija: Azijski kup (AFK)
- Srednja/Sjeverna Amerika: CONCACAF Zlatni kup (CONCACAF)
- Okeanija: OFK kup nacija (OFK)
Osim toga postoje i klupska takmičenja po kontinentima koja su također vrlo popularna i kvalitetom ne zaostaju za nacionalnim kontinentalnim takmičenjima.
Najpoznatija klupska takmičenja su Liga šampiona u Europi, kao i Kup Libertadores u Južnoj Americi. Pobjednici ovih kupova, kao i kupova ostalih kontinenata igraju u takmičenju zvanom Svjetsko klupsko prvenstvo.
Pročitajte još:
- Najbolje kopačke za fudbal
- Zašto gledanje fudbala pozitivno utiče na naše zdravlje
- Fudbalski prevarant
- Rezultati Uzivo i utakmice uzivo
- Prenosi uživo
- Pad kvota za danas
- Usporedba kvota na kladionicima
- Sportski žurnal
- Sergej Barbarez biografija
- Fudbalske zanimljivosti koje ni najveći fanovi ne znaju
- Predstavljamo najbolje lige u fudbalu
- Najplaćeniji fudbalski agenti
- Neponovljivi Juninho Pernambucano