Ženski nogomet seže mnogo dalje od prvog Svjetskog prvenstva za žene 1991. godine. Danas ćete imati prilike da saznate nešto novo o ženskom fudbalu.
Sepp Blatter i drugi lideri FIFA-e se posljednjih godina ponose svojom podrškom ženskom fudbalu. Međutim, ženski fudbal i dalje dosta zaostaje za muškom igrom. Ni jedna federacija na svetu ne nudi jednaku finansijsku podršku ženskim i muškim programima.
Ovo je naročito izraženo u Sjedinjenim Američkim Državama, gdje je ženski fudbalski tim postigao znatno veći međunarodni uspjeh, donijevši kući čak dva trofeja svjetskog kupa u svojoj historiji i ipak i dalje zaostaje za finansijama u odnosu na muški tim. Upravljačka tela često ovu neravnopravnost opravdavaju time da je učešće žena u fudbalu skoriji fenomen. Ali ovo ne može biti dalje od istine, jer ženski fudbal ima tradiciju dugu gotovo 150 godina.
Trenutne nejednakosti proistječu iz činjenice da su fudbalske institucije širom sveta gušile, a ne poticale žensku igru. To se, srećom, u velikoj mjeri promijenilo. Svjetsko prvenstvo 2019. godine, osmo po redu, privuklo je izuzetnu medijsku pažnju širom sveta.
Ženski nogomet historija
Ženski fudbal ima svoje korijene u Americi, Europi, pa čak i Aziji, a korijeni mu datiraju još iz 19. vijeka.
U izdanju Harper’s Bazaar-a iz 1869. prikazana je grupa modno odjevenih mladih žena koje igraju fudbal i šutiraju loptu, sugerišući da bi ova igra mogla da uključuje i žene. Fudbal je predstavljen kao novi vid fizičke aktivnosti koji bi njegovao žensko zdravlje i izgled. Ove dame su još pre 150 godina našle način kako da se riješite celulita praktikujući zdrav život i sport.
Prva ženska “međunarodna” utakmica, odigrala se 1881. godine između Engleske i Škotske. Ona zapravo nije bila međunarodna, ali su je promoteri nazvali tako kako bi privukli što veće interesovanje i gledaoce. Iako je Britanska Fudbalska Asocijacija postojala, ona je sebe doživljavala kao organ koji reguliše samo muški fudbal, pa je tako ženski fudbal bio neregulisan sve do kasnih 1960-tih. Njime su se bavile samo igračice i njihovi navijači.
U 20. vijeku ženski fudbal je posta sve regularniji sport. Tokom Prvog svjetskog rata u Britaniji, kako su žene bile uvučene u fabrike municije i druge muške poslave, tako su se sve više pojavljivale i na fudbalskom terenu.
Ženske utakmice su zauzimale centralno mesto između 1917. i 1920. godine, a timovi su igrali pred velikom gužvom – obično je bilo između 25.000 i 50.000 gledalaca. Igrači poput Lily Parr postali su izuzetno poznati popularni.
Na Dan darova (Boxing day) 1927. godine u Engleskoj se odigrala prva utakmica reprezentacije Engleske protiv Irske s reprezentativnim igračicama iz svake zemlje. Meč Engleska protiv Škotske odigrao se 1928. godine, a meč Engleska protiv Francuske 1920. godine.
Ženski fudbal je, u stvari, postao previše popularan. Kao odgovor na veliku gužvu i uz podršku zaposlenih muškaraca, 1921. godine Konsultativni odbor fudbalskog saveza donio je rezoluciju u kojoj je izrazio čvrst stav da je fudbal igra prilično neprikladna za žene i da je ne treba podsticati.
Fudbalski Savez je tražio da klubovi koji pripadaju Savezu odbiju da daju svoje terene za takve mečeve. Drugim riječima, efikasno je zabranio ženski fudbal i na taj način zaustavio dalji razvoj ovog sporta na svom putu. Iako nisu sve nacionalne federacije postavile ovakve zabrane, mnogi su to učinili.
Trebalo je gotovo 50 godina da se ovaj proces preokrene. Djelovalo je kao da je Savezu bilo nepodnošljivo da među najboljim trenerima u fudbalu postoje i žene i da mogu stati rame uz rame sa muškarcima. Žene su se našle čak i na listama najboljih fudbalskih golmana svih vremena.
Godine 1969. Europska federacija počela je da integriše ženski fudbal u postojeće sisteme fudbalskog upravljanja, ali to je bio dug i spor proces koji je zavisio od opsežnog lobiranja, organizovanja ženskih igrača i stava svake nacionalne asocijacije ponaosob.
Međutim, postepeno, čitava nova generacija mladih žena počinje da igra fudbal više nego ikada ranije.
Godine 1970. u Italiji je nezavisno organizovano Svjetsko prvenstvo u fudbalu za žene, a 1971. godine drugo, u Meksiko Sitiju. Utakmice su se igrale na stadionu kapaciteta za 100.000 ljudi, a za neke utakmice se tražila karta više.
U Sjedinjenim Državama 1972. godine je uveden zakon takav da je finansijski podstaknut razvoj ženskih fudbalskih programa na Univerzitetima, što je postala osnova za uspješne nacionalne timove.
Prvo FIFA-ino svjetsko prvenstvo za žene, sponzorisano od strane M&M-a, održano je u Kini 1991. godine s učešćem 12 nacionalnih timova. Održano je ukupno 26 mečeva, uz pet dvostrukih udaraca glavom.
FIFA je simboličnog feniksa, koji ukazuje na ljepotu u kineskoj kulturi, iskoristila kao ključnu temu ceremonije otvaranja i trofeja. Uz sumnju da će biti zainteresovanih za ovaj događaj, FIFA je podijelila 124.000 od ukupno 310.000 karata.
Američki tim je osvojio turnir, donevši kući prvo svjetsko prvenstvo u zemlji. Ali dok su ih svi slavili u Kini, njihov podvig je kod kuće prošao gotovo neprimijećeno i neproslavljeno.
Švedska je bila domaćin drugog svjetskog kupa za žene 1995. godine, a Olimpijske igre su prvi put prikazale ženski fudbal u Atlanti 1996. godine. Sjedinjene Američke Države su održale dva takmičenja za svjetski kup žena 1999. i 2003. godine, a turnir se vratio u Kinu 2007. godine.
Nivo interesovanja medija i kompanija za turnir znatno se proširilo turnirom u Njemačkoj 2011. godine, kada su prvi put sve utakmice bile emitovane u Sjedinjenim Američkim Državama.
Ovo je ujedno prvi put da su Panini naljepnice izdate za međunarodne ženske igrače. A događaj je stvorio novi maksimum za promet na Twitter-u s preko 17000 poruka u sekundi. Više od svjetskog događaja poput Kraljevskog vjenčanja, smrti Osame Bin Ladena ili japanskog cunamija, iste godine.
Uspjeh ovog turnira pomogao je da se medijska i korporaciona pažnja usmjere na turnir 2015. godine, sa znatno proširenim planom medijskog izvještavanja širom sveta.
Turnir je 2015. godine također proširen na 24 ekipe. Europa ima osam predstavnika (Engleska, Francuska, Nemačka, Holandija, Norveška, Španija, Švedska i Švicarska), a predstavnika svake druge konfederacije ima više: Afrika ima tri (Kamerun, Obala Slonovače i Nigerija); Azija pet (Australija, Kina, Japan, Republika Koreja i Tajland); CONCACAF četiri (Kanda, Kostarika, Meksiko i Sjedinjene Američke Države); i Okeanija jedan (Novi Zeland).
Ali šta zapravo znači povećana zastupljenost? Kada dama, svaka žena koja voli fudbal kada ona čita portal dobiva sljedeće odgovore.
Nacionalna udruženja rutinski nedovoljno financiraju svoje ženske reprezentacije, a uspeh na prethodnim turnirima nije garancija za dalji uspjeh. Kina, na primer, nakon što je završila 1999. godine i izborila četvrtfinale 2003. i 2007. godine, nije se kvalifikovala za turnir 2011. godine. Štaviše, postavlja nevjerovatne razlike u pripremama ženskih i muških igrača.
Neke zemlje su razvile veoma jake profesionalne lige. Švedska je, na primer, jedna od najstarijih i najutvrđenijih i to doprinosi kvalitetu njihovih nacionalnih timova. Ali mnogi timovi su se snažno borili, pateći od hroničnog nedovoljnog finansiranja i nedostatka podrške kod kuće.
Kup u Kanadi, održan 2019. godine, bio je prvi kup održan u potpunosti na vještačkoj travi.
Megan Rapinoe i Abby Wambach s mnogim drugim igračima pokrenule su zbog ovoga parnicu kako bi primorale FIFA-u da preinači ovu odluku. Megan je primijetila da “nije prihvatljivo da FIFA koja je ostvarila 338 miliona dolara dobiti na Svjetskom prvenstvu za muškarce održanom 2014. godine, kaže da logistički nije moguće instalirati pravu travu na svim stadionima”.
Sasvim je očigledno da borba za ravnopravnost ženskog fudbala i daje traje.
Danas se procjenjuje da na globalnom nivou ima oko 30 miliona ženskih fudbalskih igrača. Evolucija fudbala kao sporta i industrije, tokom posljednjih 25 godina bila je veoma dramatična.
Dok gledamo kako neki od najboljih igrača izlaze na teren, treba imati na umu da je samo njihovo prisustvo rezultat duge, često zaboravljene borbe generacije žena da insistiraju na tome da imaju pravo da igraju fudbal na najvišem nivou igre.
Pet najvećih transfera u ženskom fudbalu
Racheal Kundananji – Prešla iz Madrid CFF u Bay FC za €804,000 u 2024. godini. Ona je trenutno najskuplja igračica u istoriji ženskog fudbala.
Barbra Banda – Transferisana u Orlando Pride za €681,000 u martu 2024. godine, postavši drugi najskuplji transfer u istoriji ženskog fudbala.
Keira Walsh – Prešla iz Manchester City u Barcelona za €470,000 u 2022. godini. Ovaj transfer je bio najveći prije dolaska Ramirez i Bande.
Mayra Ramirez – Prešla iz Levante u Chelsea za €500,000 u januaru 2024. godine, što je tada bio svetski rekord.
Jill Roord – Transferisana iz VfL Wolfsburg u Manchester City, ali iznos transfera nije precizno naveden u dostupnim izvorima. Međutim, spomenuta je kao jedna od najskupljih igračica, posebno u srednjem redu.
Reprezentacije osvajači Svjestkog nogometnog prvenstva za žene
- Sjedinjene Američke Države (4 naslova): 1991, 1999, 2015, 2019
- Njemačka (2 naslova): 2003, 2007
- Norveška (1 naslov): 1995
- Japan (1 naslov): 2011
- Španjolska (1 naslov): 2023
